Języki, które mają zrozumieć wszyscy Słowianie

Język slovio

Język slovio stworzył w 1999 roku Marek Hucko, słowacki językoznawca mieszkający w Szwajcarii. Slovio to język, który – według Hucki – każdy Słowianin powinien zrozumieć.

Chcecie spróbować? Proszę bardzo:

Slovio es pervju vse-Slavju jazika. Slovio es velm prostju jazika, ktor vse ludis mozx ucxit velm bistruo. Slovio imajt prostju gramatia i prostju slovis. Slovio es maks prostju jazika, plus prostju cxem Esperantio, ili cxem Volapukio. Cxtirsto milion ludis na celoju Zemla razumijut Slovio bez ucxenie. Cxtirsto milion ludis vo Polakzem, Srbzem, Ruszem, Bulgarzem, Hrvatzem, Cxehzem, Slovakzem, Slovenzem, Ukrainzem, Belaruszem, Kazahzem i vo mnogju inju zemis.

Wierzący mogą w slovio się pomodlić. Oto tekst „ojczenasza”:

Nasx otec ktor es om nebes,

Sviatju es tvoi imen,

Tvoi krolenie pridib,

Tvoi vola bu na Zemla takak om nebes,

Darij nams nasx denju hleb,

I uprostij nams nasx grehis,

takak mi uprostime,

tamktor grehijut proti nams,

I ne vestij nams v pokusenie,

no spasij nams ot zlo.

Na stronie o slovio można znaleźć wiele ciekawych rzeczy: słowniczek, zasady gramatyki, historię powstania języka slovio, wyjaśnienie, dlaczego „sz” i „cz” zapisuje się „sx” i „cx”, parę dość dziwnych teorii na temat pochodzenia Słowian, z którymi niekoniecznie trzeba się zgadzać (na przykład: http://www.slovio.com/origin/index.html), a także dowcipy w języku slovio. Choćby taki:

Letidlo nesijt pilot i tri pasazxiris: Gxorgx Busx, mlodju turist i starju sviasxnik. Nagluo pilot oglosijt: „Imame vazxnju problem. Nasx letidlo bu avarit. Mi es cxtir no imame tolk tri parasxutis. Moi vozduh-lina platil mnoguo dengi dla moi trenirenie, ja berijm pervju parasxut. Do videnie.” I pilot dol-skacxijt s pervju parasxut.
Gxorgx Busx skazajt: „Ja es nai-znacxju cxlovek Amerikuf. Ja berijm dvaju parasxut.” I Gxorgx Busx skacxijt.
Starju sviasxnik gvorijt mlodju turist: „Ja es starju, ja es blizuo Bozx. Ti es mlodju, ti esxte ne znajsx zxizn. Ti berij posledju parasxut!”
Mlodju turist otvetijt: „To ne es potrebju. Nai-znacxju muzx Amerikuf pred moment dol-skacxil so moi ranec…”

Slovio zapisywać można w dwóch: cyrylickim i łacińskim.

Język międzysłowiański

Podobnie, jak inny sztuczny „międzysłowiański” język – slovianski.

Jest to język jeszcze młodszy od slovio (które w zeszłym roku obchodziło dziesięciolecie istnienia), bo powstał zaledwie w 2006 roku. Slovianski stworzony został jako ulepszenie slovio: w przeciwieństwie do poprzednika, składa się wyłącznie ze słów rzeczywiście występujących w słowiańskich językach.

Przy jego powstaniu maczał palce „językotwórca” i tłumacz Jan van Steenbergen.

Twórcy slovianskiego w ten sposób opisują ten język:

Slovianski jazik jest’ jazik, ktori vse slovjani mogut czitat’ i rozumet’ naj vishe legko. Tot jazik ima slova i gramaticzke strukturi, ktore jest’ naj vishe medzhu-slovjanske.

Na stronie języka slovianskiego znaleźć można gramatykę, teksty, forum, słowniki angielsko-slovianski, rosyjsko-slovianski, kilka dowcipów, a także – co ciekawe – artykuł wspomnianego Jana van Steenbergena na temat innych historycznych prób stworzenia ogólnosłowiańskiego języka.

Dowiadujemy się więc, że podobno już Jan Amos Komensky pracował nad językiem zrozumiałym dla wszystkich Słowian, lecz efekty jego wysiłków – niestety – nie zachowały się.

W 1661 Chorwat Jurij Kriżanić stworzyć miał pansłowiański „ruski jezik”, oparty na języku rosyjskim. Z ciekawostek wspomnieć warto, że Kriżanić był gorącym zwolennikiem zjednoczenia wszystkich Słowian pod berłem rosyjskim, a zginął walcząc w szeregach polskiego wojska w bitwie pod Wiedniem. Ów „ruski jezik” brzmieć miał – według van Steenbergena – tak:
„Iazika sowerszenost iest samo potrebno orudie k mudrosti, i iedwa ne stanowito iee zname. Czim kiu narod imaet izradney iazik, tim prigodnee i witwornee razprawlyaet remestwa i wsakije umitelyi i promisli. Obilie besedi i legota izgowora mnogo pomagaet na mudrich sowetow izobretenie i na wsakich mirnich i ratnich del leznee obwerszenie.”

Możemy się także dowiedzieć, że „Opsteslovenski Jezik”, który miał ułatwić komunikację między Słowianami, próbował stworzyć pod koniec XVIII w. Słoweniec Blaż Kumerdej, a w latach 20-tych XIX wieku podobną próbę – w oparciu o języki zachodniosłowiańskie – podjął Słowak Jan Herkel (Universalis Lingua Slavica, czyli Vseslovanski Jazyk). Van Steenbergen przytacza jedno zdanie z tego języka:

„Za starego vieku byla jedna kralica, koja mala tri prelepije dievice: milicu, krasicu a mudricu…”

W artykule wspomniany jest także „Uzajemni Pravopis Slavianski” stworzony przez Słoweńca Matija Majara-Ziljskiego. Skan tej pracy znaleźć można w wolnym dostępie Google Books. Tak, właśnie tutaj. Naprawdę warto, rarytas.

Na początku XX w. Czech Ignac Hosek wydał w języku niemieckim „Grammatik der Neuslavischen Sprache”. Hosek pragnął – tworząc ów „nowosłowiański język” – zbliżyć słowiańskie narody zamieszkujące habsburskie cesarsko-królewskie imperium.

W tym samym mniej więcej czasie próbowano również stworzyć słowiańską wersję esperanto (Slava-Esperanto, bądź Slavina – Josef Konecny). Próbka: „Hej, Slované, naši lepo/ slovanó rěč máme, dokud/ naše věrne serce pro/ náš národ dame.” (z pansłowiańskiej pieśni „Hej Słowianie, która śpiewana na nutę „Mazurka Dąbrowskiego” była hymnem dawnej Jugosławii), a także język zwany „Slovantsina” (autorstwa również Czeca – Edmunda Kolkopa).

Z ciekawszych prób warto wspomnieć także o języku „meżdusłowiańskim”, który – jak pisze van Steenbergen – tworzyć miał w latach 50-tych XX w. zespół czeskich lingwistów pod kierownictwem poety Ladislava Podmele, oraz o języku „mezdislav”, który w 1972 roku opracował niejaki B. Fahlke.

Boom ogólnosłowiański?

W tym dopiero jednak miejscu otwiera się worek ze sztucznymi ogólnosłowiańskimi językami. Gdy pojawił się internet, okazało się, że funkcjonują w nim rozmaite próby zunifikowania języków Słowian. A imię ich Legion.

Van Steenbergen skrupulatnie je w swoim artykule wylicza i opatruje odpowiednimi linkami, nie odbierajmy mu więc chwały i odwołajmy się do oryginalnego artykułu: http://steen.free.fr/interslavic/constructed_slavic_languages.html

Na koniec – ciekawostka. Oto strona grupująca chyba wszystkie sztuczne języki, jakie kiedykolwiek powstały na naszej planecie: http://inthelandofinventedlanguages.com/index.php?page=languages&sort=year&dir=desc

Źródło: ahistoria.pl