Eksperyment Stephensona: Małpy, Drabina i Banany

Eksperyment Stephensona: Małpy, Drabina i Banany – Fascynujący Wgląd w Wyuczoną Bezradność i Zasady Grupowej Dynamiki

Nie można zaprzeczyć, że jednym z najbardziej fascynujących aspektów psychologii jest zrozumienie, jak istoty żywe adaptują się do swojego otoczenia i jak ich zachowania ewoluują w odpowiedzi na różne bodźce. Często zdarza się, że doświadczenia przeszłości i uczenie się poprzez obserwację wpływają na nasze reakcje i decyzje w przyszłości. Eksperyment Stephensona z małpami, drabiną i bananami jest doskonałym przykładem, który ilustruje te zjawiska.

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej temu intrygującemu eksperymentowi i do czego może nas on nauczyć o wyuczonej bezradności, konformizmie i grupowej dynamice.

Eksperyment Stephensona, czyli: Małpy, Drabina i Banany

Eksperyment Stephensona rozpoczął się od umieszczenia pięciu małp w klatce. W środku klatki umieszczono drabinę, na szczycie której wisiały apetyczne banany. Jak można się było spodziewać, jedna z małp zdecydowała się wspiąć na drabinę, aby zdobyć smakowity owoc.

Jednak tu zaczyna się prawdziwy eksperyment. Kiedy małpa zaczęła wspinać się po drabinie, eksperymentator włączył zimny prysznic, mocząc wszystkie małpy w klatce. Małpy szybko zrozumiały, że każda próba wejścia na drabinę skutkuje nieprzyjemnym prysznicem dla całej grupy.

Po kilku takich doświadczeniach, małpy zaczęły reagować agresją na każdą próbę wejścia na drabinę przez którąkolwiek z małp, niezależnie od tego, czy prysznic był włączony, czy nie. To jest pierwszy etap eksperymentu: nauczone unikanie.

Następnie, eksperymentator zaczął wymieniać małpy jedną po drugiej. Nowa małpa, nieświadoma wcześniejszych zdarzeń, natychmiast próbowała wspiąć się na drabinę po banany. Reszta małp, zapamiętawszy konsekwencje, natychmiast ją powstrzymywała. Po kilku próbach, nowa małpa rezygnowała z dążenia do bananów.

Proces ten powtarzano dla każdej kolejnej małpy. Ciekawe jest to, że nawet kiedy wszystkie małpy, które doświadczyły oryginalnej kary zostały zastąpione, nowe małpy nadal powstrzymywały się przed wejściem na drabinę, mimo że żadna z nich nigdy nie doświadczyła zimnego prysznica. To jest drugi etap eksperymentu: wyuczona bezradność.

Co to oznacza?

Eksperyment Stephensona, choć może wydawać się okrutny, pokazuje fascynującą dynamikę grupową. Istoty, takie jak małpy, są zdolne do uczenia się nie tylko poprzez bezpośrednie doświadczenie, ale także poprzez obserwację innych. Ten rodzaj uczenia się jest nazywany uczeniem społecznym i jest kluczowym elementem naszej zdolności do przetrwania i adaptacji jako gatunku.

Wyuczona bezradność jest zjawiskiem psychologicznym, które opisuje sytuację, w której osoba lub zwierzę, po wielokrotnym doświadczaniu nieprzyjemnych lub bolesnych sytuacji, które nie mogą kontrolować, rezygnuje z prób zmiany sytuacji, nawet jeśli taka możliwość się pojawia. Eksperyment z małpami ilustruje to zjawisko.

To jest ważne nie tylko dla zrozumienia zachowań zwierząt, ale także dla zrozumienia ludzkiego zachowania, zwłaszcza w kontekście pracy zespołowej, organizacji i kultury korporacyjnej. Często zdarza się, że przestarzałe zasady, procedury lub tradycje są przestrzegane, mimo że nie są już konieczne lub nawet szkodliwe, ponieważ „zawsze tak robiliśmy”.

Podsumowanie wyników eksperymentu wyuczonej bezradności

Eksperyment Stephensona z małpami, drabiną i bananami dostarcza cennej perspektywy na wpływ uczenia się społecznego i wyuczonej bezradności na nasze zachowanie. Pokazuje, jak łatwo możemy zaakceptować status quo bez kwestionowania jego aktualnej wartości lub skuteczności. Mamy nadzieję, że ten artykuł dostarczył Ci nowych informacji i zainspirował do refleksji na temat własnych zachowań i dynamiki grup, z którymi się spotykasz.

Pamiętaj, że zawsze warto zadać pytanie „dlaczego?” i „czy jest lepszy sposób?” – nawet jeśli odpowiedź może oznaczać zmianę długo utrzymującej się praktyki, tradycji lub przekonań. Być może banany na szczycie drabiny są warte zimnego prysznica, a może zamiast tego powinniśmy zbudować nową drabinę.

Pogląd na wyuczoną bezradność przez pryzmat psychologii

W psychologii, wyuczona bezradność jest zjawiskiem, które często jest łączone z depresją. Koncept ten został pierwszy raz zdefiniowany przez psychologów Martina Seligmana i Stevena F. Maier w 1967 roku. Badali oni reakcje psów, które były wielokrotnie i systematycznie narażane na nieprzyjemne bodźce, z którymi nie mogły sobie poradzić. Zauważyli, że po pewnym czasie psy przestały próbować unikać sytuacji, nawet jeśli mieli możliwość zmiany okoliczności. Zrozumienie tego zjawiska ma istotne znaczenie dla leczenia różnych zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, zaburzenia lękowe czy PTSD.

Eksperyment Stephensona a społeczeństwo

Zastanówmy się, jak eksperyment Stephensona może się odnosić do naszego codziennego życia. Czy zauważyłeś kiedykolwiek, że w twojej rodzinie, szkole, miejscu pracy czy społeczności istnieją pewne reguły lub tradycje, które są przestrzegane, mimo że nikt nie pamięta, dlaczego zostały one wprowadzone, czy w ogóle są jeszcze konieczne?

Może chodzi o to, że na każdym spotkaniu trzeba przynieść ciasto, mimo że nikt nie jest już zainteresowany deserem. Może to dotyczy tego, jak przeprowadza się spotkania, jakie zadania są przypisywane konkretnym osobom, czy jakie cele są uważane za priorytetowe.

Podobnie jak małpy w eksperymencie Stephensona, często akceptujemy te zasady bez kwestionowania ich. Czasem możemy nawet interweniować, kiedy nowy członek próbuje zasugerować zmianę, ponieważ „zawsze tak robiliśmy”. Tymczasem przemyślenie i dyskusja na temat tych zasad mogłyby prowadzić do usprawnień, innowacji i lepszego dostosowania do aktualnych potrzeb i okoliczności.

Eksperyment Stephensona jest więc wartościową lekcją nie tylko dla psychologów, ale dla nas wszystkich. Może nas zainspirować do refleksji nad naszymi zachowaniami, zrozumienia, jak nasza przeszłość wpływa na nasze obecne decyzje i działania, i zachęcić do pytania „dlaczego?” zamiast akceptowania status quo. Może to być niekiedy niekomfortowe, ale jest to klucz do ciągłego rozwoju, adaptacji i odkrywania nowych, lepszych sposobów na osiągnięcie naszych celów.